12.000 yıl önce Fırat ve Dicle Nehirleri arasında kalan bölgede insanlık tarihini yeniden şekillendiren bir medeniyet. Göbeklitepe. Şanlıurfa sınırları içinde yer alıyor ve günümüz dünyasının en ilgi çeken arkeolojik alanlarından birisi. İnsanoğlunun avcılık toplayıcılıktan yerleşik yaşama geçişinde sanıldığının gibi basit el işçiliği, taş oymacılığı ve günü kurtarma düşüncesi olmadığı aksine görkemli bir dönem yaşadıkları, o dönemin imkânları ile devasa zengin motiflerin hakim olduğu, Anadolu yaşam tarzının eserlere entegre edildiği mozaik düşüncelere sahip oldukları ortaya konulmuştur. En eski eserler arasında gösterilen Mısır’da bulunan piramitler ve ingiltere’deki Stonehenge den eski olduğu ve Mezopotamya kültürünü alt yapısını ve medeniyetlerinin oluşumunda Göbeklitepe Tapınaklarından etkilendikleri arkeologlar tarafından hem fikir olunan bir konu.
Toplamda 20 adet olan ve çapı 10 -30 metre arasında değişen dairesel yapılardan oluşan Göbeklitepe tapınaklarının T biçiminde olan ve üzerinde soyut sembol ve hayvan kabartmalarını bulunduran dikili taşlardır. Dairesel yapının merkezinde iki adet ve çevresinde 10 ile 12 adet arasında T biçiminde yaklaşık 200 tane dikili taş bulunmaktadır. (A.Osman Kurt). Göbeklitepe Tapınaklarını oluşturan dikilitaşlarının hemen hemen hepsinde farklı türden hayvan figürleri bulunmaktadır. Oldukça zengin bir sanat anlayışını gösteren bir figürler, yılan, tilki, turna, yaban domuzu gibi hayvan betimlemeleri oluşturuyor (Ö.Barış Etli).
Kelt Kültürünün Anadolu’dan geçip İngiltere’de Stonehenge kurması ve bu iki yapı arasında benzerlikler Arkeostronomiler tarafından Göbeklitepe Tapınağının gözlemevi ve dini inanç merkezi olabileceğini belirtmişlerdir. O dönem yaşamış insanları gökyüzünü gözlemlediği, gökyüzünden aldıkları işaretleri kutsal sayıp uyguladıkları aşikar. Ay, Güneş ve Yıldızların incelendiği Ekinoksların belirlendiği ve o tarihler arasında işlemlerin gerçekleştiği, olayları önceden tahmin edip önlem alma Neolotik Çağ İnsanı için şuan bilinen bilimsel gerçeklik. Sosyolog bakış açısı ile bakılırsa hayatı anlama ve anlamlandırma mücadelesi Tarihçiler içinde kabul edilen dini inanışların yaşam şeklini etkilediği yerleşimin tapınaklara göre yapıldığı; ortaya çıkan bu kanıt ile de gelişi güzel dağınık yaşamdan ziyade konsantre olunmuş, mantıkçı ve birlikteliğin hakim olduğu bir topluluk olduğu bize göstermektedir.
