Nedir Bu Fütürizm?
Fütürizm, İtalya’da başlayan bir resim, heykel ve edebiyat akımıdır.
Fütürizm, bir diğer adıyla gelecekçilik, yirminci yüzyılın başlarında ortaya çıkmış bir sanat akımıdır.
İtalyan sanatçı Filippo Tommaso Marinetti’nin 1909 yılında La Gazzetta isimli gazetede yayınladığı Fütürist Manifesto ile başlamıştır. Fütürizm bildirisi teknolojik gelişmelerin toplumsal yaşamı kökten değiştirdiğini, eski geleneklerden vazgeçildiğini ve buna bağlı olarak sanatın da kendini yenilemesi gerektiğini savunmuştur.
Gelecekçiliğin kurucusu Marinetti, Avrupa’da birçok yazarı etkiledi. Rusya’da Velemir Hlebinikov ve Mayakovski gelecekçiliğe yöneldi. Rus gelecekçiler kendi bildirgelerini yayınladılar. Puşkin, Tolstoy, Dostoyevski reddedildi. Şiirde sokak dilinin kullanılması istendi. 1917 Ekim devriminden sonra da gelecekçi akım güçlendi. Mayakovski’nin ölümüne kadar etkisi sürdü. İtalya’da gelecekçiler ilk şiir antolojisini 1912’de yayınladı. Gelecekçilik faşizm ile özdeşleşti. Ve 1920’lerin ortalarına doğru etkisini yitirdi. Eserlerinde mantıklı cümleler kurmayı reddeden gelecekçilerin parolası ”sözcüklere özgürlük”tü. Ezra Pound, D. H. Lawrance ve Giovanni Papini bu akımdan etkilenen yazarlardır.
Fütürizm’in Bildirisi
- Şiirde temel ögeler cesaret, cüret ve isyandır
- Edebiyat durgunluktan ve uyuşukluktan sıyrılmalıdır.Edebiyatta işlenecek konular saldırgan hareketler,kavga ve dövüştür.
- Dünya yeni bir güzellikle zenginleşmiştir. Yeni güzellik sürattır, hızdır, motoru güçle sarsılan, homurdanan bir yarış arabası Victoire De Samotrace’dan daha güzeldir
- Ancak kavga güzeldir. Saldırgan niteliksiz bir şaheser olamaz. Şiir tanınmayan ve bilinmeyen güçlere karşı saldırgan olmalıdır.
- Yüzyılların en yüksek noktasında bulunuluyor. Olanaksızlıkların kapısını açmak dururken geride kalınmamalıdır. Zaman ve mekan artık ölmüştür. Sınırsız ebedi sürat elde edildiğine göre, mutlaka (absolu) yaşıyor demektir.
- Dünyanın tek sağlık savaşı ilaçtır, feminizm, fırsat kollayıcılık, çıkarcılık lanetlenmelidir.
”Biz şiirlerimizde tehlike tutkusunu, enerji ve ataklık alışkanlığını dile getirmek istiyoruz. Korkusuzluk, gözü peklik, başkaldırı, şiirimizin başlıca ögeleri olacaktır. Edebiyat şimdiye dek dalgın hareketsizliği, kendinden geçişi ve uykuyu övdü. Biz,saldırgan dinamizmi hummalı uykusuzluğu, koşuyu, ölüm perendesini ve yumruğu yücelteceğiz”
Umberto Boccioni – Şehir Ayaklanıyor (1910)
Peki bu Filippo Tommaso kimdir hemen göz atalım.
Filippo Tommaso (1876-1944)
”Savaş güzeldir, çünkü çiçekler açan bir çayırı mitralyözlerin ateşten orkideleriyle zenginleştirir”
Filippo Tomasso Marinetti, 22 Aralık 1876 Mısır’da dünyaya geldi. İtalyan şair, oyun ve roman yazarıdır. Öğrenimini Mısır, Fransa, İtalya ve İsviçre’de yaptıktan sonra ilk yazılarını Milano’da çıkan bir dergide yayımlamıştır. Birinci ve İkinci Dünya Savaşları’na katılan yazar, Fütürizm akımının kurucusu olarak tanınmaktadır. Yazarlık hayatına geleneksel bir edebiyat adamı olarak başlayan Marinetti, sanatın modern olanı anlamakta yetersiz kaldığını düşünerek topluma köklü değişiklikler sunmak istemiştir. Marinetti, anlatım özgürlüğünün ulaşabileceği en uç noktaları araştırıp kurumlaştırmış ve teknik buluşlar konusunda oldukça yaratıcı davranmıştır. Belirli formüllerle hayata geçirilen fütürizm ”kabına sığmayan bir düşgücü” özelliği taşımaktadır. Marinetti 2 Aralık 1944’te İtalya’nın Bellagio kasabasında gözlerini hayata yummuştur. Biraz da diğer fütürizm öncülerini tanıyalım.
Dziga Vertov (1896- 1954)
”Benim yolum ,dünyanın yepyeni bir biçimde algılanmasına giden yoldur. Böylece size bilinmeyen bir dünyayı açıyorum.”
Dziga Vertov, 2 Ocak 1896’da Polonya’da Białystok şehrinde dünyaya gelmiştir. Vertov,”Sine-Göz” akımının kuramcısıdır. Białystok’ta 1912-1914 yılları arasında lise yıllarında müzik eğitimi alan Vertov, 1915’te Petorgrad’a gitti ve Psiko-Nöroloji Enstitüsü’nde okumaya başladı. Dziga Vertov, 1917 Sosyolist Devrimi’nden sonra SSCB’deki fütürizm akımından etkilenen sanatçılar arasında yer aldı. Vertov’un Sine-gözü: farklı hareketleri bir araya getirir onlardaki ayrıntıları her şekilde verir onların hareketlerinden daha yavaş veya daha hızlı değildir. Bütün hareketlerin hepsi onun için anlam ifade etmektedir. Vertov, 12 Şubat 1954’te Rusya’nın Moskova şehrinde dünyaya gözlerini kapattı.
Umberto Boccioni (1882- 1916)
“Empresyonistler belirli bir ânı vermek için resim yaparlar ve o âna en yakın sonucu elde etmek için tablonun yaşamını ikincil seviyeye indirgerler. Oysa biz her bir ânı (zamanı, yeri, şekli, renk tonunu) sentezleriz ve resim için resim yaparız.”
Umberto Boccioni, 19 Ekim 1882’de İtalya’nın Reggio Calabria şehrinde dünyaya gelmiştir. Boccioni, Fütürizm akımının yenilikçi estetiğine şekil veren öncü İtalyan ressam ve heykeltıraş. Kısa yaşamına rağmen Boccioni, formun dinamizmine ve kütlenin yapıbozumuna yaklaşımıyla ölümünden sonra da birçok sanatçıyı etkiledi. Boccioni, heykellerinde cam, ahşap, çimento, kumaş, elektrik lambaları gibi değişik malzemeler kullanmıştır. Heykellerinin ve resimlerinin bir kaç örneği konumuzun devamında mevcuttur. Boccioni, 17 Ağustos 1916’da İtalya’nın Verona şehrinde vefat etmiştir.
”Uzayda Sürekliliğin Eşsiz Formu”
”Sokağın Bütün Gürültüsü İçeride”
