İlber Ortaylı’nın Tavsiye Ettiği 26 Yabancı Film
İlber Ortaylı, Türk tarih profesörüdür. Türk Tarih Kurumu ‘Şeref Üyeleri’ arasında yer almaktadır. “Bir Ömür Nasıl Yaşanır / Hayatta Doğru Seçimler” kitabının yedinci bölümünde 26 yabancı film tavsiyesinde bulunmuştur.
1. Potemkin Zırhlısı- Sergei Einstein (1925)
Potemkin’in Zırhlısı, 1919’da Lenin’in sinemayı devletleştirip, 1922`de Devlet Yüksek Sinema Teknik Okulu’nu kurdurmasının ardından 1925 yılında Potemkin Zırhlısı Ayaklanması’ nın yıl dönümü için çekilmiştir. Çarlık rejiminin insanlar üzerinde oluşturduğu yükün Potemkin Zırhlısındaki işçilerin bunu kaldıramayıp ayaklanmasını anlatır. Yönetmeni Sergei Einstein’dir. Sessiz bir filmdir. 1958 yılında World’s Fair’ de en iyi film seçilmiştir.
2. Aleksandr Nevsky-Sergei Einstein (1938)
İkinci Dünya Savaşı’ nın arefesinde çekilen film , 13. yüzyılda yaşamış bir Rus halk kahramanı olan Alexander Nevsky’nin epik hikayesini anlatmaktadır. Ortaya koyduğu yapı itibariyle daha sonraları büyük bir zenginliğe kavuşacak olan epik-tarihi film türüne öncülük etmiştir. Yönetmeni Sergei Einstein’dir.
3. Roma, Açık Şehir- Roberto Rossellini (1945)
Özgün adı Roma Citta Aperta’ dır. Yeni Gerçekçi akımın ilk filmi olarak kabul edilmiştir. Nazi işgali altındaki başkent Roma’ daki direnişin öyküsünü anlatır. Yönetmeni Roberto Rosselini’ dir. 1946 yılında Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye ödülünü almıştır.
4. Bisiklet Hırsızları- Vittorio De Sica (1948)
Vittorio De Sica’nın en önemli eserlerinden birisidir. İtalyan Sinema’sının dünyaya armağan ettiği ve sinemada yeni gerçekçilik akımının öncüsü olan 1948 yılına ait bir yapıttır. Bir süredir işsiz olan bir adama iş bulma kurumundan bir talep gelir. Fakat işe alınabilmesi için bir bisiklete sahip olması gerekmektedir. Karısının çarşaflarını satarak bir bisiklet alır. Ne yazık ki bu bisikleti ilk iş gününde çaldırır. Oğluyla beraber çalınan bisikletin peşine düşerler. Filmin konusu bu olay üzerinden ilerlemektedir.
5. Umberto D.- Vittorio De Sica (1952)
Yönetmenin babasına ithaf ettiği Umberto D., onun için özel bir film olduğu gibi Yeni Gerçekçilik akımının da son filmidir. Filmde yaşlı Umberto Domenico ’nun savaş sonrası İtalya’da yaşadığı hüzünlü öyküyü anlatılır.
6. İtalya’ya Yolculuk- Roberto Rossellini (1954)
1954 tarihli italya’ ya Yolculuk, meşhur Bergman Dönemi’ nin bir eseridir. Film, boşanma aşamasına gelmiş bir evliliğin kahramanları olan Alex ve Katherine’nin kendilerine miras kalan bir villayı satmak amacıyla Napoli’ye doğru yolculuklarıyla başlar.
7. Bir Kuşak- Andrzej Wajda (1955)
1955 yılında çekilmiş olan film Nazi işgalindeki Polonya’ yı anlatır. Yönetmen Andrzej Wajda’nın Savaş Üçlemesi’ nin ilk filmidir.
8.Wesele- Andrzej Wajda (1957)
Polonya’nın en ünlü dramatik eseridir. Stanisław Wyspianski’nin aynı başlıktaki oyununa, Polonyalı izleyiciler için zor olan ve daha önce tamamen yabancılara erişilemeyen bir tiyatro oyunu için çok başarılı bir uyarlamadır. Filmin eylemi, Krakow’un Eski Pazar Meydanı’ndaki St. Mary Kilisesi’nden uzaklaşan düğün arabasıyla başlar.
9. Küller ve Elmaslar- Andrzej Wajda (1958)
Küller ve Elmaslar, 1958 Polonya yapımı politik dramatik savaş filmidir. Özgün adı Popiół i Diament‘ tir. Jerzy Andrzejewski’nin romanından uyarlanmıştır. Savaşın son, barışın da ilk gününde geçen filmde genç bir Vatan Ordusu askeri bir Komünist yetkiliyi öldürmekle görevlendiriliyor. Film bunun üzerinden devam ediyor. Film, 1959 Venedik Film Festivali’nde ödül kazanmıştır.
10. Leopar- Luchino Visconti (1963)
Sicilyalı yazar Giuseppe Tomasi di Lampedusa’ nın ölümünden bir yıl sonra, 1958′ de yayımlanan aynı isimli otobiyografik romanından uyarlanmıştır. 19. yy. da İtalya’nın birleşmesi sürecinde İtalya’da, özellikle de Sicilya’da sosyal dengelerin altüst olması, aristokrat sınıfın çökerek yerini burjuva sınıfına bırakması konusunu işlemektedir.
11. Teorema- Pier Paolo Pasolini (1968)
Pier Paolo Pasolini yönettiği filmin senaryosunu aynı isme sahip olan kendi romanından uyarlayıp yazmıştır. Alegorik bir film olan Teorema’da, Milano’lu varlıklı bir burjuva ailesinin evine gelen gizemli ziyaretçinin çekiciliğiyle aileyi etkisi altına alması ve ailenin tüm fertlerini sırayla baştan çıkarması anlatılmaktadır.
12. Satyricon- Federico Fellini (1969)
Antik Roma’yı aşırıcı bir şekilde sunan film, insanların tüketmeye yönelik uç tutumlarını da alaycı bir dille resmetmektedir. Saplantılı cinsel dürtülerinin ekseninde savrulan karakterler, aynı zamanda iflah olmaz bir iştaha sahiptirler.
13. Lanetliler- Luchino Visconti (1969)
1969’da Luchino Visconti’nin yazıp yönettiği İtalyan-Alman tarihi drama filmidir. Filmde, Hitler’in yükselişe geçtiği ve iktidara geldiği dönemde Almanya’da yaşayan sanayici bir ailenin, bu karanlık dünyanın tam ortasında kalıp nasıl yoldan çıktıkları anlatılıyor.
14. Waterloo- Sergey Bondarçuk (1970)
1970 yılı İtalyan-Sovyet ortaklığı yapımı tarih filmidir. Waterloo Savaşı’nı kaybeden taraf olan, Napolyon’un gözünden savaşın anlatıldığı bir filmdir.
15. Dekameron’ un Aşk Öyküleri- Pier Paolo Pasolini (1971)
Dekameron’un Aşk Öyküleri 1971 İtalya – Fransa – Batı Almanya ortak yapımı erotik güldürü filmidir. Giovanni Boccaccio’nun kitabından sekiz öyküye yer vermiştir.
16. Venedik’ te Ölüm- Luchino Visconti (1971)
1971 İtalyan-Fransız drama filmidir. Thomas Mann’ın aynı adlı eserinden uyarlanmıştır. Gustav von Aschenbach, yeni eseri üzerinde çalışmaya başlamadan önce sakin bir tatil yapıp dinlenmek için Venedik’ e gelir. Aradığı huzuru burada bulur fakat karşısına hiç beklemediği bir anda çıkan bir kişi onun tüm dengesini alt üst eder.
17. Roma- Federico Fellini (1972)
Bu filmde Federico Fellini kendi Roma’sını anlatmaktadır. Yarı-otobiyografik, yarı düşsel Roma, sinemacının Rimini’den Roma’ya taşındığı dönemde yaşadıklarından esinleniyor.
18. Vaatler Ülkesi- Andrzej Wajda (1975)
1975 Polonya yapımı dramatik dönem filmidir. Özgün adı Ziemia Obiecana’ dır. 20. yüzyılın başında Polonya’nın sanayi şehri olan Lodz’ da bir Polonyalı, bir Alman ve bir Yahudi üç genç arkadaşın aralarındaki farklılıklara aldırmadan sermayelerini bir araya getirerek ortak bir tekstil fabrikası kurma çabaları ve sonrasında amansızca servet peşinde koşmalarının konu edildiği bir filmdir.
19. Jesus Of Nazareth- Franco Zeffirelli (1977)
Bu mini dizide Hz. İsanın hayatı anlatılmaktadır.
20. Macarlar- Zoltan Fabri (1978)
Film, İkinci Dünya Savaşı’nın başladığı günlerde evlerinden çok uzağa, Almanya’ya göç eden bir grup Macar işçisinin hikayesini anlatmaktadır.
21. The Constant Factor – Krzysztof Zanussi (1980)
Krzysztof Zanussi’nin yönettiği 1980 Polonya filmidir. Film, annesinin ölümüyle yüzleşmek için mücadele eden ve Himalayalar’a babasının yaptığı gibi tırmanma arzusunu barındıran genç bir adamın hikayesini anlatmaktadır.
22. Mephisto- Istvan Szabo (1981)
Klaus Mann’ ın aynı isimli romanından uyarlanmıştır. Oportünizm kavramının çok güzel işlendiği bir filmdir. Film, Hendrik Höfgen’ nin Nazilerin iktidara gelişiyle birlikte adeta ruhunu şeytana satarak kariyerini koruma altına alışını konu ediniyor.
23. Lili Marleen- Rainer Werner Fassbinder (1981)
Lili Marleen, İkinci Dünya Savaşı sırasında Alman askerleri arasında çok popüler olmuş olan bir şarkının icracısıdır. Film, 1938 yılında başlayıp savaşın sonuna kadar uzanan bir dönemi Lili Marleen’ in yaşadıkları ışığında anlatmaktadır.
24. Dünyayı Sarsan On Gün- Sergey Bondarçuk (1983)
Gazeteci John Reed’ in gözünden Sovyetler Birliğindeki Ekim Devrimini anlatan tarihi bir filmdir.
25. Albay Redl- Istvan Szabo (1985)
1985 tarihli bir biyografik dramadır. Film, Avusturya- Macaristan İmparatorluğu döneminde, yükselmek uğruna bütün insani duygularını unutan bir subayın öyküsünü anlatıyor.
26. Taraf Tutmak- Istvan Szabo (2001)
Film, gerçek bir olaydan yola çıkılarak senaryolaştırılmıştır. Film, Totaliter bir rejimde, sanatını yapmaya çalışan Wilhelm Furtwangler’in hikayesini anlatmaktadır.
